بەگوێرەی پێگەی هەواڵی بالویز،دوای بۆردومانی کیمیایی ئاشنۆیە لە ۱۱ی گەلاوێژ ۱۳۶۷ لەلایەن ڕژێمی بەعسی سەدامەوە،ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ یەکەمجار لە بڕیارنامەی ۶۱۲دا ئەم تاوانەی ئیدانە کرد.
کاتژمێر ٢:٤٥ خولەکی بەیانی ڕۆژی سێشەممە ١١ی گەلاوێژ ١٣٦٧ کە خەڵکی شاری ئاشنۆیە خەوتبوون. فڕۆکەکانی “گەگارین”ی ڕژێمی بەعسی عێراق کە بۆمبی کیمیایییان پێبوو، لە ئاسمانی پڕ ئەستێرەی ئەم شارەدا دەرکەوتن. و… چەند گەڕەکێکی نیشتەجێبوون لە دیوی ڕۆژئاوا و باشووری ڕۆژئاوا، لەوانە “کەچال ئاباد”، “بەردە زەرد” و “مام تامر” بە خەردەل و گازی دەمار کرانە ئامانج.
دوای ئەم بۆردومانە کیمیاییە، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە بڕیارنامەی ئاشتی ٢ حکومەت واژۆ کرابوو و هەر دەستدرێژی و هێرشێکی سەربازی پێچەوانەی بڕگەکانی بڕیارنامەی ئاشتی بوو. بۆ یەکەمجار شاندێکی نەتەوە یەکگرتووەکان لەگەڵ کۆمەڵێک پەیامنێری میدیای نێودەوڵەتی بۆ لێکۆڵینەوە لە ئیدیعای ئێران لەم بارەیەوە گەشتیان کرد بۆ ئاشنۆیە.
وێڕای پشتڕاستکردنەوەی کیمیابارانی ئاشنۆیە و دەستنیشانکردنی جۆری بۆمبەکانی بەکارهێنراو لەم تاوانەدا، ئەم لیژنەیە ژمارەی بریندارانی ئەم هێرشەی بە دوو هەزار و ٦٢٠ کەس ڕاگەیاند و لە بڕیارنامەی ٦١٢ی ئەنجومەنی ئاسایشدا، بۆ یەکەمجار ڕژێمی بەعسی عێراق بووە بەهۆی بەکارهێنانی چەکی کیمیاییەوە ئیدانە کرا.
ئەو شتەی کە پێویستە بیری لێبکرێتەوە لەم تاوانەی ڕژێمی بەعسی عێراق و کیمیابارانکردنی شارێک لە کاتژمێر ٢ی سەرلەبەیانی کە زۆربەی خەڵک خەوتبوون لەم کاتەدا دڕندەیی و دڕندەیی ئەم ڕژێمە بوو، بەڵام ئەمجارەیان پەروەردگاری ئیلاهییش بریتی بوو لە… بارودۆخی خەڵکەکە و بەپێی بەڵگەکان و بەگوتەی خەڵکی ناوچەکە، دوای ئەم هێرشە بێئەدەبییە، بایەکی بەهێز و بێ وێنە لەم ناوچەیەدا هەڵیگرت و بەشێکی زۆری ئەو ماددە کیمیاییانەی لە هەوای دەرەوەی شاردا هەڵواسرابوو، گواستەوە.
خاڵی سەرنجڕاکێشترین و شکستی ڕژێمی بەعسی عێراق لەم تاوانەدا ئەوە بوو کە یەکەمجار بوو کەس لە هێرشە ئاسمانییەکانی ئەم ڕژێمە بۆ سەر ناوچەکانی نیشتەجێبوونی وڵاتەکەمان شەهید نەکرا و بۆمب بە بەهای چەند ملیۆن دۆلارێک ڕۆیشت گومڕا.
بەپێی دوایین لێکۆڵینەوەکان، لەماوەی هەشت ساڵی بەرگری پیرۆزدا، ڕژێمی بەعس لە عێراق شەش هەزار بۆمبی کیمیاوی لە شێوەی ۲۴۲ بۆردوماندا ئەنجامداوە و تەنها بەشێکی کەم لەو تاوانە لە میدیاکانی ڕۆژئاوادا ڕەنگدانەوەی هەبووە و تەنها دوای ئەمە ڕووداوێک کە ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان ئەم تاوانەیان ئیدانە کرد
پێش بۆردومانی کیمیاویی ئاشنۆیە لە ٧ی خاکەلێوەی ١٣٦٦، ڕژێمی بەعسی عێراق بە بۆمبی کیمیایی بۆردومانی چوار شوێنی قەرەباڵغی شاری سەردەشت و لەم هێرشە ترسنۆکانەدا، ١١٩ مەدەنی دانیشتووی شاری شەهید و زیاتر لە هەشت هەزار کەس بەر گازی ژەهراوی بوون .وە لە ٢٥ی ئازاری هەمان ساڵدا، لە بۆردومانی شاری هەڵەبجە لە هەرێمی کوردستان، پێنج هەزار کەس بەهۆی هەڵمژینی گازی ژەهراوی گیانیان لەدەستدا.
لە ماوەی سێ دەیەی ڕابردوودا لە تاوانەکانی ڕژێمی بەعسی عێراق لە دژی خەڵکی ستەملێکراو و بێ دیفاعی وڵاتەکەمان لە کاتی شەڕی سەپێنراودا، بەرپرسان و نوێنەرانی وڵاتەکەمان چەندین جار داوای ئیدانەکردنی ئەو تاوانانە و ناساندنی هاوکارانی وڵاتەکەیان کردووە لە ڕژێمی بەعس لەم بوارەدا.
ئاشنۆیە کە ژمارەی دانیشتووانی ٩٠ هەزار کەسە، دەکەوێتە باشووری ئازەربایجانی ڕۆژئاوا و ٢٠٠ پێشمەرگەی دێرین و ١٣٩ شەهیدی تەرخان کردووە بۆ ئایدیاڵەکانی شۆڕشی ئیسلامی.
مه هاباد/بالویز/۱۴۰۳/۰۵/۱۲-۰۳:۱۷:۴۵/خبر ۴۴۲۳/کدخبر ۲۰۹۴۲/ ج ۲۱۱/
بەرزی بەفر لە دەروازەی زمزیران گەیشتووەتە ٢٠ سانتی متر
ئەمساڵ بە گشتی 10 هەزار هێکتار گەنم لەم شارەدا چێنراوە
شاری میراباد کە تازە دامەزراوە و ژمارەی دانیشتووانی ٢٣ هەزار کەسە
ترشی سەردەشت تام و بۆنێکی خۆشی هەیە
Δ