با کارهای کوچک هم “شهر زیبا” می‌شود

محمدسلیم عباسی

این یادادداشت کوتاه، برداشتی آزاد از کتاب «کوچک زیباست» اثر «ارنست فردریک شوماخر» است، در یک کلیت؛ شوماخر اقتصاد غرب را بر اساس سوء اثرهای آن بر روح انسان و کالبد محیط زیست، موفق نمی‌داند، او با تلفیق دیدگاه بودایی با دستاوردهای اقتصادی لیبرالیسم، به رضایتمندکردن کار، توجه به تکنولوژی و توسعه‌ی اقتصادهای کوچک و محلی عقده دارد، شوماخر سرلوحه‌ی پیشرفت واقعی را در کار همراه و با محیط ‌زیست به‌جای تلاش در جهت تسلط بر آن عنوان می‌کند و معتقد است: دستیابی به ثروت و کالاها باید با حداقل ابزار به سرانجام برسد.

بینش «کوچک زیباست» و دستیابی به اهداف با کمترین هزینه‌های مادی و معنوی را می‌توان در بسیاری از حوزه‌ها به کار گرفت، بخشی از وظایف شهرداری‌ها در حفاظت و نگهداری از فضای سبز و درختان و تعهداتی که در قبال محیط زیست بر عهده‌ی آنهاست را در راستای این فلسفه می‌توان تبیین کرد، بخشی دیگری از این بینش که دستیابی به اهداف با حداقل ابزار است را نیز در چهار چوب علم اقتصاد که دانش تخصیص منابع محدود به نیازهای نامحدود است، می‌توان سازماندهی کرد.

امروزه و با توجه به اوضاع مالی شهرداری‌ها و نیم نگاهی به موجودی حساب بانکی و معوقات حقوق و مزایای کارکنان آن، در کنار طلب پیمانکاران این نهاد، باید به یک نکته‌ی مهم اعتراف کرد که حداقل تا اطلاع ثانوی، تعریف و اجرای هرگونه پروژه‌ی بزرگ و فاخر جدید تعطیل است و ضرورت دارد شهرداری‌ها نیرو و برنامه‌های خود را در حوزه‌هایی به غیر از این موارد استراتژیک هزینه‌بر، متمرکز کنند.

اگر در ادوار گذشته‌ی شورا، سبقت در ساختن پل، روگذر، زیرگذر ، خاک برداری‌های عظیم، پارک، خیابان، سرمایه گزاری‌های یکطرفه، معرف قدرت و نماد تلاش و تمایز شورا و شهرداری به حساب می‌آمد، امروزه هرگونه پروژه کوچک و بزرگ باید با دقت و وسواس چند برابر، کارشناسی شود و وضعیت تحقق بوجه اجازه‌ی مانورهای رویایی را به دست‌ اندرکاران این حوزه‌ی شهری نمی‌دهد.

البته در صورت جذب سرمایه‌گزار و توافق طرفین مبنی بر استفاده از منابع راکد و بلا استفاده‌ی موجود شهرداری‌ها، بعنوان سهم آورده‌ی سازمان در برابر هزینه‌کردهای سرمایه‌گذار، نمی‌توان موضوع تعریف پروژه‌های سنگین را به کلی انکار کرد، اما در وضعیت فعلی به موازات عبور از بحران‌های مالی، راهکارهای ساده‌ی کوچک وجود دارد که در حین حال که هزینه بر نیستند، باعث اقناع افکار عمومی در فقدان تعریف و اجرایی پروژه‌های فاخر می‌شوند، راهکارهایی که می‌توانند ذهنیت سکون از از مجموعه‌ی شهرداری را با تحرک خلاق و آرام و در حین حال رو به جلو بزدایند.

معمولا گلایه‌ی شهروندان از چاله‌ و چوله‌ها و نقاط حادثه خیز و سد معبر ساز، همیشه در راس مطالبات از شهرداری قرار دارد، تعین یک اکیپ هوشمند و فعال به منظور شناسایی الویت‌ها و نقاط در معرض دید و پر ترافیک عمومی و اقدام فوری در رفع عیوب و موانع موجود یکی از این راهکارهای کوچک و ساده است که تجربه نشان داده است با درصد بالایی از رضایت شهروندان همراه است.

توجه به امنیت شهروندان در ایجاد موانع ورود، جدا سازی محوطه خطر و ایجاد سرعت گیرهای ایمنی و نصب علائم هشدار دهنده، یکی دیگر از مواردی است که توجه به آن نشان از اهمیت جان و سلامتی شهروندان برای شهرداری دارد، پرداختن به راهکارهای خلاق و نو آورانه در این مباحث یعنی احترام به شعور همشهریان و ایجاد احساس رضایت و اعتماد در بین آنها که اثرات مثبت معنوی آن کمتر از ساختن پل و روگذر و زیرگذر نیست.

اگر امنیت فیزیکی می‌تواند اقناع افکار عمومی در اثبات دلسوزی شهرداری را برای شهروندان به همراه داشته باشد، توجه به بهداشت و نظافت شهر نیز از زاویه‌ای دیگر باعث امنیت جسم و روان شهروندان است، به جرات می‌توان گفت که اثبات این حسن نیت شهرداری با تشکیل کارگروهای تخصصی، کار بسیار ساده‌ای است که با توجه به وظیفه‌ی ذاتی شهرداری‌ها در نظافت شهر، هزینه‌ی سربار به همراه ندارد، باز طراحی و ساماندهی سطل‌های زباله با تاکید بر تفکیک و بازیافت، اسکان حیوانات بلاصاحب بالاخص سگها، ساخت  سرویس های بهداشتی و استراحت‌گاههای موقت، توجه به فضاهای با کاربری بهداشتی و مشارکت در پروژه‌های از این دست ولو با سرمایه‌ای اندک، قطع به یقین می‌تواند در ابراز رضایت شهروندان کارساز باشد.

انسان بالفطره زیبا پسند است و زیبا سازی شهر، لذت بردن شهروندان از حضور در محیط آن را به همراه دارد، استفاده از فرهنگ و‌ظرفیت‌های بومی به منظور زیباسازی شهر به کمی سلیقه و تفکر نیاز دارد که البته اگر به اهل فن و فرهنگ واگذار شود، کار سختی نیست، استفاده از فضاهای مناسب شهری برای رنگ آمیزی و نقاشی و نصب تابلو و انواع المانهای هنری یکی از راهکارهای ساده و کم هزینه‌ی دیگر است که علاوه بر جذاب‌سازی محیط شهر برای مسافران و گردشگران، حس خوبی را به شهروندان القاء خواهد کرد.

در زیبا سازی شهر می‌توان علاوه بر نقاشی از سایر هنرها مانند، مجسمه‌سازی، نگارگری، مینیاتور، صنایع دستی، کاشیکاری و … استفاده کرد، هماهنگ سازی محیط و ایجاد هارمونی در ساختارها، قانونمند کردن نظام نما و فضای بیرونی ابنیه‌های مسکونی، تجاری، ورزشی، فرهنگی، فضای سبز با پیروی کردن از یک دستورالعمل مشخص و شفاف می‌تواند از کارهای زیربنایی و ماندگار در زیباسازی شهر تلقی شود که البته هم هزینه‌ی آنچنانی ندارد و هم می‌توان هزینه‌های آنرا به طرف دوم موضوع واگذار کرد.

اصلاح معابر مشکل دار، نور پردازی و تمیزکاری نقاط تاریک و بلا استفاده‌ی فضاهای عمومی، باز طراحی فضاهای سبز به سبک محلی و تلفیق آنها با فرهنگ سنتی، بدون‌شک در کنار اقدامات موثر و کم هزینه‌ی فوق، از شیوه‌های دیگر متمایز سازی و زیبا سازی شهر است، استفاده از پرسنل شهرداری در خدمات ارزشمند نمادینی مانند پاکسازی حاشیه‌ی دریاچه‌ی سد مهاباد در کنار سمن‌های سطح شهرستان و ورود به حوزه‌های مشارکتی عمومی نه تنها بار مالی اضافی به شهرداری تحمیل نمی‌کند، بلکه سبب جبران بعضی از هزینه‌های آن، در بزنگاههایی حساسی است که نیاز به حضور سازمان‌های مردم نهاد احساس می‌شود.

استفاده از تجربیات سایر شهرها در ارائه‌ی کارهای کوچک و زیبا و جذاب هم از راهکارهای بی بروبرگردی است که در کنار خلاقیت داخلی می‌تواند، مثمر ثمر باشد، استفاده از پرچم‌های رنگارنگ در نشاط دهی به محیط، طراحی چراغ‌های روشنایی معابر و زیباسازی آنها با استفاده از رنگ‌ و حجم متفاوت، زیباسازی با اعمال نوآوری و خلاقیت در تجهیزات تحت تملک شهرداری مانند انواع ماشین‌ آلات و سیستم های حمل و انباشت زباله، تجهیزات رفاهی و خدماتی پارک‌ها، نیمکت‌ها، آبخوری‌ها، بیلبوردهای تبلیغاتی و تابلوها راهنمایی نیز می‌توانند در ارائه‌ی عملکردی مثبت و زیبا از شهرداری به شهروندان نقشی پر رنگ ایفا نماید.

پایگاه خبری تحلیلی بالویز / ۹۸/۰۴/۰۴